ΤΑ ΛΗΝΑΙΑ

Τα Λήναια ετελούντο κατά τον μήνα Γαμηλιώνα, περί τα τέλη Ιανουαρίου, στο ιερό του Διονύσου που βρίσκεται στην μεσημβρινή πλευρά της Ακροπόλεως των Αθηνών.
Για την σπουδαία σημασία που είχε το ιερό του Διονύσου, ο Παυσανίας γράφει στο Α, 20,23:
«Τού Διονυσίου δε έστι πρός τώ θεάτρω τό αρχαιότατον ιερόν. Δύο δέ εισίν εντός του περιβόλου ναοί καί Διόνυσοι, ό τέ Ελευθερεύς και όν Αλκαμένης εποίησεν ελέφαντος και χρυσού. Γραφαί δε αυτόθι Διόνυσος εστίν ανάγων Ήφαιστον είς ουρανόν. Λέγεται δε καί τάδε υπό Ελλήνων, ώς Ήρα ρίψαι γενόμενον Ήφαιστον (η Ήρα έριξε από τον Όλυμπο τον Ήφαιστο 
όταν γεννήθηκε). Θεών δέ τών άλλων μέν ουδενί τόν Ήφαιστον εθέλειν πείθεσθαι (και 
κανέναν άλλον εκ των θεών δεν ήθελε να υπακούσει), Διόνυσος δέ, μάλιστα γαρείς τούτο πιστά ήν Ηφαίστω, μεθύσας αυτόν είς ουρανόν ήγαγεν. Πλησίον δέ τού ιερού τούτου έστι λίθος ού μέγας, άλλ’ όσον καθέζεσθαι μικρόν άνδραν. Επί τούτων λέγουσι, ηνίκα Διόνυσος ήλθεν είς τήν γήν, αναπαύσασθαι τον Σειληνόν. Τους γάρ ηλικία των Σατύρων προηκόντας (όταν φθάνουν) ονομάζουν Σειληνούς». 
Όπως είναι γνωστό, ο Διόνυσος είχε πάντοτε την ιερή του ακολουθία, που την αποτελούσαν οι 




Νύμφες, ο παλαιός ποιμενικός Αρκαδικός θεός Πάνας, οι Σάτυροι και οι Σειληνοί. Αυτοί, με την πάροδο των αιώνων, μετεξελήχθησαν στον περίφημο μυητικό Διονυσιακό Θίασο ή ομήγυρη ή αδελφότητα. 
Τα Λήναια ασφαλώς μπορούν να θεωρηθούν ως συνέχεια των μικρών Διονυσίων, διότι έπιναν για πρώτη φορά τον νέο οίνο, όταν είχε ολοκληρωθεί η ζύμωση του. Προσέφεραν και στον θεό, μέσα στον ναό δείγματα του πρώτου οίνου, καθώς και κενούς πίθους και αφού κένωναν τον ναό και τον σφράγιζαν την επομένη ημέρα εύρισκαν τους πίθους γεμάτους με οίνο! 
Ακολουθούσε κοινό γεύμα, για όλο τον λαό, του οποίου την δαπάνη κατέβαλε η πολιτεία, διά των ευπόρων χορηγών, προσφέροντας όλα τα απαραίτητα και το κρέας. Χαρακτηριστικό είναι ότι παρετηρείτο και ωμοφαγία από τις σάρκες του προς θυσίαν ζώου, τράγου ή μόσχου, εις ανάμνησιν του κατασπαραχθέντος υπό των Τιτάνων Διονύσου, διότι θεωρούσαν ότι έβαζαν μέσα τους μέρος της ουσίας του Διονύσου, δηλαδή μετείχαν της θείας μεριστής ουσίας. Και η θεία κοινωνία του χριστιανισμού έχει Διονυσιακή προέλευση.
Μετά από άφθονη οινοποσία η εύθυμη πομπή, περιερχόταν όλους τους δρόμους των Αθηνών ψέλνοντας τα θαυμάσια εγκώμια του Διονύσου, τα οποία εκκαλούντο Διθύραμβοι, μερικές φορές παρεκτρέπονταν με τα σκώμματα και τις αστειότητες. Κατά την Ρωμαιοκρατία, τα Λήναια σε πολλές περιοχές είχαν χάσει την αρχική τους αίγλη και την κοινωνικό - θρησκευτική τους σημασία και έφθαναν και σε πράξεις ακολασίας.